Transakcje w internecie – kiedy można odstąpić od umowy zawartej na odległość?

Zakupy i transakcje dokonywane w sieci, bądź poza lokalem firmy, z którą zawierana jest umowa to dziś już standard. Żyjemy coraz szybciej, stajemy się coraz wygodniejsi, wiele spraw chcemy załatwiać przez internet, bez wychodzenia z domu.

Prawo w sieci

Ustawodawca polski dostrzegł trendy panujące w społeczeństwie informacyjnym i systematycznie wprowadza kolejne rozwiązania prawne, mające na celu uregulowanie stosunków prawnych w świecie wirtualnym oraz zapewnienie ochrony obu stronom transakcji. I choć prawo nadal pozostaje w tyle za szybko zmieniającą się rzeczywistością, to stara się regulować najważniejsze obszary aktywności ludzkiej w sieci. Szczególny nacisk położony jest na zapewnienie bezpieczeństwa konsumentom, jako słabszym stronom umów zawieranych na odległość z przedsiębiorcami.

Podstawowym aktem prawnym regulującym umowy zawierane zdalnie (przez internet, telefon, czy poza siedzibą przedsiębiorcy)jest ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Jednak definicję konsumenta zawiera nie sama ustawa, lecz kodeks cywilny, wg art. 22 ¹ którego Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli zatem zakupy dokonywane są na firmę, ustawa nie znajduje zastosowania.

Uprawnienia konsumentów w związku z umowami zawieranymi na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa

Umowa zawierana na odległość to umowa zawarta z konsumentem bez jednoczesnej fizycznej obecności obu stron, z wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość, np. przez internet, bądź drogą telefoniczną.
Z kolei umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa oznacza transakcję dokonaną co prawda przy jednoczesnej obecności obu stron, jednak w miejscu, które nie jest lokalem danego przedsiębiorcy, np. w trakcie prezentacji produktów sprzedawcy.

W jakich sytuacjach ustawa nie ma zastosowania?

Ustawa przewiduje kilka wyjątków w jej stosowaniu, dotyczących umów:

1. Dotyczących usług socjalnych, mieszkań socjalnych, opieki nad dziećmi, wsparcia dla rodzin i osób znajdujących się stale lub czasowo w potrzebie, w tym opieki długoterminowej
2. Dotyczących gier hazardowych;
3. Zawieranych z przedsiębiorcą dokonującym częstych i regularnych objazdów, podczas których przedsiębiorca dostarcza środki spożywcze, napoje i inne artykuły, przeznaczone do bieżącego spożycia w gospodarstwach domowych, do miejsca zamieszkania, pobytu lub pracy konsumenta
4. Dotyczących przewozu osób
5. Zawieranych za pomocą automatów sprzedających lub zautomatyzowanych punktów sprzedaży
6. Zawieranych z dostawcą usług, o którym mowa w art. 2 pkt 27 lit. a ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1489, 1579, 1823, 1948, 1954 i 2003) za pomocą aparatu publicznego w celu skorzystania z takiego aparatu lub zawieranych w celu wykonania jednorazowego połączenia telefonicznego, internetowego lub faksowego przez konsumenta;
7. Dotyczących usług zdrowotnych świadczonych przez pracowników służby zdrowia pacjentom w celu oceny, utrzymania lub poprawy ich stanu zdrowia, łącznie z przepisywaniem, wydawaniem i udostępnianiem produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych, bez względu na to, czy są one oferowane za pośrednictwem placówek opieki zdrowotnej;
8. O udział w imprezie turystycznej,
9. Zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty kwoty nieprzekraczającej pięćdziesięciu złotych
10. Dotyczących ustanawiania, nabywania i przenoszenia własności nieruchomości lub innych praw do nieruchomości oraz do umów dotyczących najmu pomieszczeń do celów mieszkalnych,
11. Umów dotyczących usług finansowych, w szczególności takich jak: czynności bankowe, umowy kredytu konsumenckiego, czynności ubezpieczeniowe, umowy nabycia lub odkupienia jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego.

W jaki sposób odstąpić od umowy?

Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.
Konsument może odstąpić od umowy składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Oświadczenie wysłać można listem tradycyjnym, a jeśli przedsiębiorca przewiduje taką opcję – również drogą elektroniczną – przez wysłanie oświadczenia mailem lub poprzez złożenie oświadczenia na stronie internetowej przedsiębiorcy. Jednocześnie, niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 14 dni od dnia odstąpienia od umowy, konsument zobowiązany jest do odesłania rzeczy nabytej w ramach zawartej umowy.

W odpowiedzi przedsiębiorca zobowiązany jest przesłać konsumentowi potwierdzenie otrzymania oświadczenia oraz zwrócić wszystkie dokonane przez konsumenta płatności. Zwrot płatności następuje przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba, że konsument wyraził zgodę na inną formę. Zwrot płatności następuje oczywiście po wysłaniu towaru przez konsumenta.

Jak liczyć 14 dniowy termin do odstąpienia?

W zależności od charakteru umowy, bieg terminu rozpoczyna się od:

1. Dla umów związanych z wydaniem rzeczy – od dnia objęcia w posiadanie rzeczy przez konsumenta, a w przypadku umowy, która:
2. Obejmuje wiele rzeczy, które są dostarczane osobno, partiami lub w częściach – od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części
3. Polega na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony – od objęcia w posiadanie pierwszej z rzeczy
4. Dla pozostałych umów – od dnia zawarcia umowy.

Kiedy nie przysługuje konsumentowi prawo odstąpienia od umowy?

Ustawa przewiduje także szereg wyjątków od możliwości odstąpienia od umowy przez konsumenta. Zgodnie z art. 38 ustawy prawo odstąpienia nie przysługuje w odniesieniu do umów:

1. O świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy;
2. W której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;
3. W której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb;
4. W której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;
5. W której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
6. W której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;
7. W której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli;
8. W której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy;
9. W której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
10. O dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę;
11. Zawartej w drodze aukcji publicznej;
12. O świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi;
13. O dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.