Szpiegostwo przemysłowe to proceder mający na celu nielegalne pozyskanie informacji, zazwyczaj biznesowych. W związku z tym najczęściej wymierzony jest w konkurentów biznesowych.
Na czym polega szpiegostwo przemysłowe?
Praktyki składające się na szpiegostwo przemysłowe sprowadzają się zwykle do prowokacji, oszustw, działań na granicy prawa, a nawet wejścia na drogę przestępstwa i odnoszą się najczęściej do podstępnego pozyskiwania informacji biznesowych, stanowiących tajemnicę inwigilowanego przedsiębiorstwa. Na szpiegostwo przemysłowe składają się zatem zazwyczaj nielegalne praktyki wymierzone przeciwko konkurentom biznesowym, w celu zdobycia informacji które można wykorzystać do wzmocnienia własnej pozycji.
Szpiegostwo przemysłowe przybiera zwykle jedną z poniższych postaci:
1.Zatrudnienie się w inwigilowanej organizacji w celu zdobycia informacji, zwłaszcza na wyższe stanowiska menedżerskie i kierownicze, które łączą się z uzyskiwaniem dostępu do strategicznych informacji firmowych. Niemniej jednak, nawet piastowanie funkcji w najniższej hierarchii firmy pozwala na poznanie jej otoczenia biznesowego, wewnętrznych relacji, czy uzyskanie dostępu do wybranych dokumentów. Dlatego niezwykle często źródłem problemów w firmach są osoby sprzątające, które mają dostęp niemal do wszystkich pomieszczeń biura i to zazwyczaj po godzinach jego pracy, kiedy w pomieszczeniach jest już niemal pusto i nikt im nie przeszkadza.
Ten rodzaj działań szpiegujących regulowanych jest przez art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zgodnie z którym:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
2.Skorumpowanie niezadowolonego pracownika firmy i nakłonienie go do pozyskiwania i przekazywania określonych informacji. Osoba taka wykrada tajemnice firmowe, kierowana żądzą zemsty na pracodawcy, bądź chęcią uzyskania osobistych korzyści.
Tę postać szpiegostwa przemysłowego ujmuje art. 12. Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, który stanowi:
Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Charakter prawny szpiegostwa przemysłowego
Szpieg wchodzi na teren inwigilowanej jednostki
Zwykle szpiedzy fizycznie znajdują się na terytorium inwigilowanej organizacji i mają możliwość zastosowania różnych technik pozyskiwania informacji. Czasami zwyczajnie przeszukują kosze na śmieci z nadzieją na odnalezienie istotnych zapisków, chociaż dziś coraz więcej osób przywiązuje wagę do bezpieczeństwa dokumentów i niepotrzebna dokumentacja papierowa jest od razu niszczona.
Szpiedzy podłączają się także do pozostawionych bez nadzoru komputerów i kopiują zapisane na nich pliki. Często włamania dokonywane są także poprzez korporacyjną sieć, choć kwestie bezpieczeństwa zasobów sieciowych również stanowi w ostatnich latach priorytet w politykach bezpieczeństwa organizacji. Zdarza się również, że szpieg pozostawia urządzenia podsłuchowe, bądź rejestrujące dźwięk w sali konferencyjnej, gabinetach członków zarządu, bądź pomieszczeniach, w których omawiane są ważne kwestie firmowe.
Szpiegostwo przemysłowe to działanie sprzeczne z prawem
Szpiegostwo przemysłowe jest więc zjawiskiem wysoce nagannym nie tylko moralnie, ale również niezgodnym z prawem. Przestępstwo regulowane jest przez ustawę z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która w art. 11 stanowi:
- Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
- Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
- Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.
- Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.
Charakter prawny szpiegostwa przemysłowego
Kary za szpiegostwo przemysłowe
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wprowadza za naruszenie jej przepisów zarówno odpowiedzialność cywilną, jak i karną.
Odpowiedzialność cywilna
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
- Zaniechania niedozwolonych działań
- Usunięcia skutków niedozwolonych działań
- Złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie
- Naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych
- Wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych
- Zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego, może zobowiązać pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, w szczególności sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył czyn, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości, a w przypadku, jeżeli pozwanym jest osoba fizyczna – jeżeli dodatkowo nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych. Sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Odpowiedzialność karna
Za akty szpiegostwa przemysłowego, polegające na ujawnieniu informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Odpowiedzialność grozi zarówno sprawcy, który ujawnia innej osobie bezprawnie uzyskaną tajemnicę przedsiębiorstwa, a także temu, który wbrew ciążącemu obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy ujawnia tajemnicę innej osobie, bądź wykorzystuje ją we własnej działalności gospodarczej, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy.
Informatyka śledcza w walce ze szpiegostwem przemysłowym
Szpiegostwo przemysłowe to problem, z którym w ostatnich latach coraz częściej borykają się przedsiębiorstwa i organizacje na całym świecie. Informacja może mieć dziś bowiem ogromną wartość, a ludzie w swych wyborach życiowych lubią kierować się drogą na skróty. Kret ukryty w organizacji może działać niezauważony przez wiele lat, a jego działania przyczynić się do wymiernych strat finansowych. Niezwykle trudno go wytropić, a jeszcze trudniej udowodnić sabotażowe działania. Niemniej, w dzisiejszych czasach, wiele z nich realizowanych jest przy użyciu narzędzi nowych technologii – komputerów, komórek, czy internetu. W związku z tym istnieje duża szansa, że poczynania szpiega pozostawią za sobą ślady w pamięci tych urządzeń – na dyskach komputerowych, czy w pamięci telefonu. W celu pozyskania elektronicznych dowodów działalności szpiega wystarczy pozyskanie i zabezpieczenie sprzętu, który wykorzystywał w swej codziennej pracy na rzecz organizacji, a następnie poddanie go badaniu przez specjalistów z zakresu informatyki śledczej. Analiza zapisów na nośnikach cyfrowych może dostarczyć dowodów niezbędnych do uzyskania wyroku skazującego.
