Podczas pozyskiwania informacji w ramach białego wywiadu może okazać się, że ogólnodostępne, legalne źródła nie dostarczą oczekiwanych treści, bądź wręcz nie będą zawierały żadnych danych. W takich sytuacjach niektórzy specjaliści od wywiadu gospodarczego sięgają po bardziej zaawansowane narzędzia, wykorzystywane przez szary wywiad.
Czym jest szary wywiad?
W ramach szarego wywiadu wywiadowcom gospodarczym zdarza się korzystać z mniej oczywistych źródeł i metod pracy. Warunkiem zastosowania alternatywnych działań jest oczywiście posiadanie odpowiedniej wiedzy, bądź znajomości, mogących pomóc w danej sprawie. Do czynności z zakresu szarego wywiadu zalicza się:
- Obserwację osób i miejsc
- Pomoc osób trzecich
- Analizę kryminalną
- Wnikanie w wybrane środowisko
O ile obserwacja osób i miejsca, czy pomoc osób trzecich (oczywiście w zakresie nie zastrzeżonym dla pracy detektywa) nie budzi większych wątpliwości, to pozostałe formy szarego wywiadu już tak, bowiem nie wszystkie techniki pozyskiwania informacji dopuszczalne są do stosowania przez osoby „cywilne”. Tym bardziej, że niektóre metody pracy zastrzeżone są wyłącznie dla działalności detektywistycznej, zatem regulowanej przepisami ustawy z dnia 6 lipca 2001 o usługach detektywistycznych i opartej na posiadaniu licencji detektywa i wpisie do rejestru. Z metod zastrzeżonych dla detektywów nie mogą więc korzystać zwykłe wywiadownie, nie posiadające w swych szeregach licencjonowanego detektywa.
Zgodnie z polskim ustawodawstwem, detektyw w swej pracy może uzyskiwać informacje od osób fizycznych, przedsiębiorców, instytucji, a także organów administracji rządowej lub samorządowej. Jednak nawet detektyw, zgodnie z art. 7 ustawy, wykonując usługi detektywistyczne nie może stosować środków technicznych oraz metod i czynności operacyjno-rozpoznawczych, zastrzeżonych dla upoważnionych organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów. Poza tym, przy wykonywaniu czynności, detektyw powinien kierować się zasadami etyki, lojalnością wobec zlecającego usługę i szczególną starannością, aby nie naruszyć wolności i praw człowieka i obywatela.
Analiza kryminalna
Analiza kryminalna obejmuje zespół działań mających na celu poszukiwanie informacji dotyczących zdarzeń noszących znamiona czynów zabronionych oraz wykrywanie ich sprawców, w celu użycia w prowadzonym postępowaniu przygotowawczym, bądź sądowym. Ta metoda śledcza wykorzystywana jest zwłaszcza w sprawach o złożonym charakterze, dotyczących często całych grup przestępczych, gdzie występuje wiele osób, wątków i powiązań. Z racji niebezpieczeństw wynikających ze stosowania analizy kryminalnej, czy czynności operacyjno – rozpoznawczych polegających na inwigilowaniu danej grupy poprzez stanie się jej członkiem, metoda ta determinuje konieczność posiadania uprawnień przysługującym wyłącznie organom ścigania i służbom, nie może być zatem stosowana przez inne podmioty.
Szary wywiad stanowi zatem wyższą formę gromadzenia informacji, a jego stosowanie wiązać się może z ryzykiem narażenia na niebezpieczeństwo, a także odpowiedzialność karną za przekroczenie uprawnień. Z narzędzi szarego wywiadu należy korzystać zatem z dużą ostrożnością, tak by bilans zysków z uzyskania informacji nie był ujemny w zestawieniu z ewentualnymi negatywnymi następstwami działań w ramach szarego wywiadu.
