Współczesne służby, organizacje wywiadowcze oraz instytucje trudniące się pozyskiwaniem informacji, prócz tradycyjnych źródeł muszą używać nowoczesnych metod zdobywania wiedzy, z uwzględnieniem kanałów jakie przynosi postęp technologiczny. Jednym z nich jest social media, zaś samo pozyskiwanie informacji z platform społecznościowych określa się terminem SOCMINT, czyli Social Media Intelligence.
SOCMINT, a OSINT
W odróżnieniu od OSINT, czyli Open Source Intelligence Investigation, które polega na pozyskiwaniu informacji z ogólnodostępnych, publicznych oraz legalnych źródeł, w poszanowaniu prawa, w szczególności przepisów dotyczących prywatności, SOCMINT skupia się wyłącznie na jednym kanale pozyskiwania informacji, tj. social mediach.
Media społecznościowe stanowią dziś prawdziwą kopalnię wiedzy i informacji o osobach, ich sytuacji rodzinnej, osobistej, majątkowej, czy relacjach z otoczeniem. Social media mogą dostarczać także informacji w nieco szerszym kontekście, powalają bowiem na uzyskiwanie obrazu nastrojów społecznych dotyczących określonych zagadnień, czy aktualnej sytuacji politycznej, monitorowanie trendów, identyfikacji czynników wpływających na kształtowanie świadomości społeczeństwa, a także wczesne wykrywanie sygnałów dotyczących nadchodzących, ważnych wydarzeń.
Inteligencja mediów społecznościowych
SOCMINT, czyli inteligencja mediów społecznościowych stanowi nową dyscyplinę wywiadowczą, opartą na narzędziach do monitorowania sieci mediów społecznościowych, a także analizie pozyskanych tą drogą informacji. Biorąc pod uwagę ogrom danych pochodzących z poszczególnych serwisów, narzędzia wykorzystywane przez SOCMINT muszą pozwalać na efektywną analizę zgromadzonych danych, tak by można było uczynić z nich użytek na potrzeby prowadzonych czynności wywiadowczych.
SOCMINT stanowi jednak nie tylko ważne narzędzi z punktu widzenia prowadzenia śledztw internetowych, ale jak wynika z badania Prognoza rynku mediów masowych rządu federalnego USA na lata 2018 – 2023, wykorzystywane jest również w reklamie i marketingu. Dla skuteczności działań marketingowych konieczne jest bowiem także wsłuchiwanie się w potrzeby odbiorców oraz sondowanie potrzeb rynku. Według danych pochodzących z raportu Market Research Media pt. Wymiar technologiczny i rynkowy operacji informacyjnych i działań wojennych (wpływy), szacunki rynkowe, wydatki na informacje wywiadowcze i rozwiązania programowe agencji rządowych przekroczą w 2020r. kwotę 2 mld dolarów, podczas gdy działy korporacji ds. public relations wydadzą na SOCMINT w tym samym okresie około 4 mld dolarów.
Jak widać kwoty są ogromne i choć póki co, nie ma podobnych badań w odniesieniu do rynku polskiego, to wyniki przeniesione z USA wskazują na nowy kierunek działań wywiadowczych i jego rosnącą rolę w pozyskiwaniu informacji. Problem rozumieją zwłaszcza osoby odpowiedzialne za kwestie bezpieczeństwa oraz monitorowanie mediów, widząc jednocześnie potrzebę stałego śledzenia tego fragmentu sieci, jednak nie zawsze potrafią poruszać się w nowych mediach na tyle swobodnie, by bez znajomości narzędzi do analizy i monitorowania mediów poradzić sobie z pozyskiwaniem informacji we własnym zakresie. W związku z tym szereg prac wywiadowczych na polu mediów społecznościowych zlecają firmom świadczącym usługi OSINT oraz SOCMINT.
Przed specjalistami z zakresu computer forensic otwierają się zatem nowe, szerokie możliwości eksploracji danych, jednak pozyskiwanie informacji z social mediów wymaga również umiejętności korzystania z nowych narzędzi, dedykowanych analizie zawartości różnych platform społecznościowych, z uwzględnieniem szybko zmieniającego się krajobrazu mediów społecznościowych. Eksperci zatrudnieni w laboratoriach informatyki śledczej i białego wywiadu muszą zatem nieustannie podnosić swoje kwalifikacje, by nadążyć za zmieniającym się rynkiem nowych technologii.
Wątpliwości w stosowaniu SOCMINT
Pozyskiwanie informacji z mediów społecznościowych ma również całą rzesze przeciwników, którzy twierdzą, iż metodzie daleko jest do OSINT, polegającym na gromadzeniu danych wyłącznie ze źródeł publicznych, otwartych i dostępnych dla wszystkich. Jeśli chodzi o media społecznościowe, to bywa z tym różnie, bowiem niektóre portale pozwalają na dostęp do informacji publikowanych przez użytkowników wyłącznie innym członkom sieci, czasami obrazy, czy inne treści dostępne są wyłącznie w jakiejś grupie tematycznej. Oznacza to, że nie są już otwarte dla wszystkich użytkowników internetu. Organy ścigania, w celu uzyskania interesujących ich danych muszą zakładać niejednokrotnie fikcyjne konta, używając do tego nieprawdziwych danych, następnie wysyłają np. zaproszenie do nawiązania kontaktu do obiektu ich zainteresowania. Działania takie traktowane są przez wiele osób jako swego rodzaju nadużycie i zbytnią ingerencję w prywatność jednostek, nie obejmują już bowiem wyłącznie danych publicznie dostępnych, lecz zbliżone są do natrętnego charakteru gromadzenia danych w oparciu o techniki inwigilacji, czy prowokacji stosowane przez różnego rodzaju służby. Przeciwnicy gromadzenia informacji w oparciu o social media postulują konieczność uregulowania tej sfery przez prawo, tak by działania wywiadowcze w sieci nie ingerowały zbytnio w prywatność ludzi oraz opierały się na międzynarodowych zasadach legalności oraz proporcjonalności, odnoszących się do praw człowieka. Służby odpierają oczywiście te argumenty twierdząc, że mimo wszystko, ich działania nadal odnoszą się do informacji znajdujących się w sieci, zatem udostępnionych publicznie. Póki co nie ma rozwiązań prawnych regulujących kwestie pozyskiwania informacji z social mediów, przyjąć zatem należy, że odbywa się to w świetle prawa, mimo, iż wywołuje szereg wątpliwości natury zarówno prawnej, jak i moralnej.
Inteligencja mediów społecznościowych (SOCMINT) jest niezwykle ważnym elementem inteligencji cyfrowej, która sama w sobie stanowi istotne źródło informacji dla policji, organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, organów bezpieczeństwa i wywiadu, a także środowisk biznesowych i osób fizycznych, na temat tożsamości, lokalizacji, relacji, powiązań i zamiarów badanych jednostek oraz nastrojów społecznych i trendów rynkowych.
