Postępowanie dowodowe stanowi nieodłączny element procesu karnego. Jak się okazuje niektóre dowody mogą być śmiertelnie niebezpieczne – podczas rozprawy w jednym z sądów w RPA wypaliła broń stanowiąca dowód w sprawie, śmiertelnie raniąc adwokata.
ROLA DOWODU W POSTĘPOWANIU KARNYM
Przeprowadzenie procesu dowodowego w trakcie postępowania przygotowawczego, bądź sądowego ma na celu udowodnienie racji przez uczestników postępowania – te dostarczane przez oskarżonego mają dawać alibi i zapewnić o jego niewinności, z kolei te prezentowane przez oskarżyciela mają dać podstawę wymierzenia kary.
Polski kodeks postępowania karnego, który stanowi swego rodzaju biblię procesu karnego nie definiuje pojęcia dowodu, jednak zawiera katalog źródeł i środków dowodowych, które mogą być wykorzystane na potrzeby procesu. Definicje dowodu kształtowane są przez doktrynę – według T. Grzegorczyka, J. Tylmana „Dowód to każdy dopuszczalny przez prawo karne procesowe środek służący ustaleniu okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia”.
W kontekście dowodu warto wspomnieć również o źródłach i środkach dowodowych – źródłem dowodowym może być rzecz, bądź osoba, dzięki którym organy prowadzące postępowanie uzyskują informacje mające znaczenie dowodowe. Z kolei przez środek dowodowy rozumie się informacje pochodzące ze źródła dowodowego. W odniesieniu do osób informacje pozyskiwane są w drodze przesłuchania, zaś w odniesieniu do rzeczy w wyniku oględzin. Idąc dalej, nośnikami środków dowodowych będą zatem zeznania świadka, wyjaśnienia oskarżonego, bądź opinia biegłego, jeśli zaś chodzi o rzeczy – efekty przeszukania, bądź oględzin, treści dokumentów, czy ekspertyzy. W przypadku dowodów pochodzących z nośników elektronicznych, które podlegają badaniu przez biegłych, ekspertyza będzie stanowiła środek dowodowy, zaś sama osoba biegłego źródłem dowodowym.
BROŃ BĘDĄCA DOWODEM W SPRAWIE WYSTRZELIŁA W SĄDZIE
Tragedia miała miejsce kilka dni temu w budynku sądu w mieście Ixopo w RPA – strzelba wniesiona na salę rozpraw, która miała stanowić dowód w sprawie, upadła podczas procesu na podłogę i wystrzeliła, śmiertelnie raniąc prawniczkę. Pani adwokat reprezentowała jedną ze stron w sprawie włamania z użyciem broni palnej.
W chwili obecnej prowadzone jest dochodzenie mające na celu ustalenie okoliczności sprawy, nie wiadomo również, dlaczego broń była naładowana i nie została odpowiednio zabezpieczona przed niekontrolowanym wystrzałem.
DOWODY CYFROWE POZYSKIWANE Z ELEKTRONICZNYCH NOŚNIKÓW DANYCH
Na tle tego tragicznego zdarzenia wydaje się, że dowody cyfrowe pozyskiwane z elektronicznych nośników danych są wyjątkowo bezpieczne, choć niestety mają również swoje mankamenty. Przede wszystkim cechuje je mała odporność na uszkodzenia, modyfikację, a nawet całkowite zniszczenie (choć są zapewne dużo trwalsze niż dokumenty papierowe, które łatwo porwać, spalić, czy zalać, sprawiając, że staną się nieczytelne).
Do laboratoriów informatyki śledczej bardzo często kierowane są dyski twarde i smartfony, których zapisy celowo były wykasowywane przez podejrzanych, zaś urządzenia niszczone fizycznie w obawie przed ujawnieniem zawartości. Biegli z zakresu informatyki śledczej dysponują jednak narzędziami pozwalającymi na przywrócenie dostępu do danych zapisanych uprzednio na nośniku, nawet w przypadku poważnych usterek mechanicznych.
Z kolei biegli dokonując badania zawartości stanu nośnika w celu wydania opinii, działają z zachowaniem łańcucha dowodowego, tj. tak, by zastosowanie tych samych metod i narzędzi doprowadziło do tych samych wyników i wniosków. Przed rozpoczęciem prac używają zwykle blokera sprzętowego, uniemożliwiającego jakąkolwiek modyfikację zapisu, wiele programów wykorzystywanych w computer forensic również ma wbudowane funkcje blokowania. Poza tym, w wielu przypadkach wszelkie prace prowadzone są na wiernej kopii fizycznej, tak by podnieść bezpieczeństwo realizacji procesu.
Problematyka osadzenia dowodów elektronicznych w realiach procedury karnej pojawiła się kilka lat temu, kiedy nośniki cyfrowe zaczęły być wykorzystywane na masową skalę. Początkowo organy ścigania nie do końca wiedziały jak traktować informacje pochodzące z dysków twardych, czy pamięci telefonu komórkowego, jednak z czasem dane zapisywane na nośnikach cyfrowych zaczęły pełnić rolę pełnoprawnych dowodów, na równi z dowodami tradycyjnymi, znanymi od lat. Jest to niezwykle ważne, ponieważ czasami nawet jedna wiadomość sms, może zmienić czyjeś życie – udowodnić winę, bądź przesądzić o niewinności.
