Październik obfituje w święta związane z pocztą. Choć wydawać by się mogło, że wraz z rozwojem technologicznym tradycyjna poczta będzie pełnić marginalne znaczenie, instytucja ma się całkiem dobrze – stara się dotrzymać kroku firmom kurierskim, oferuje też cały szereg dodatkowych usług i towarów.
W dniu 9 października świętowaliśmy Światowy Dzień Poczty i Znaczka Pocztowego oraz Międzynarodowy Dzień Pisania Listów, a dziś – 18 października obchodzimy Dzień Poczty Polskiej i Listonosza. Jak widać międzynarodowe obchody niemal zbiegają się w czasie z tymi polskimi. Z tej okazji warto wspomnieć historię Poczty Polskiej oraz zastanowić się, czy dzisiejsza cyfrowa rzeczywistość może stanowić zagrożenie dla tradycyjnej formy dostarczania korespondencji.
Trochę historii
Historia Poczty Polskiej sięga początków państwa polskiego, kiedy to korespondencję z dworu królewskiego przewozili posłańcy zwani komornikami. Listy przewożone były wozami zaprzężonymi w konie, tzw. podwodami, dostarczanymi przez miejscową ludność. Instytucję podwodów wprowadził Bolesław Chrobry, chcąc usprawnić proces dostarczania państwowej poczty. Tak zorganizowany przewóz przesyłek działał jednak niezbyt dobrze, w kasie państwowej brakowało bowiem środków na utrzymywanie transportów. W późniejszym okresie, w doręczaniu listów korzystano także z przemieszczających się po całej Europie kupców, jednak przewożona przez nich korespondencja docierała nieregularnie i z dużymi opóźnieniami.
Za datę narodzin poczty w Polsce przyjmuje się 18 października 1558 roku, kiedy to król Zygmunt August wprowadził biegnące przez Wiedeń, stałe połączenie pocztowe między Krakowem, a Wenecją. U podstaw powołania instytucji leżała konieczność utrzymywania międzynarodowych stosunków dyplomatycznych i gospodarczych z pozostałymi państwami Europy. W późniejszym okresie na szczeblu województw, powiatów i miast tworzone były tzw. poczty partykularne, dostarczające przesyłki lokalne.
Władysław IV przeprowadził reformę poczty, zmieniając jej charakter z instytucji prywatnej, wykorzystywanej na potrzeby dworu, na organizację państwową, utrzymywaną ze specjalnego podatku, z której mógł korzystać już ogół ludności. Podatek nie wpływał jednak w spodziewanej wysokości, zatem poczta nadal nie funkcjonowała tak jak powinna.
Tym bardziej, że z upływem lat zorientowano się, że korespondencja przesyłana za pośrednictwem poczty, zawiera wiele cennych informacji, stąd praktycznie w całej Europie praktykowano cenzurę korespondencji. Korespondencja dyplomatyczna dostarczała informacji o sytuacji w całej Europie, a ta wewnętrzna dawała wiedzę o nastrojach społecznych, co sprawiło, że poczta stała się narzędziem prowadzenia polityki zagranicznej oraz sprawowania władzy przez polskich monarchów.
Informatyka śledcza – salvum.online
Kolejne zmiany mające na celu usprawnienie funkcjonowania poczty oraz objęcie zakresem jej działania całego kraju zaczął wprowadzać w 1764r. Stanisław August. Powołano wtedy Dyrekcję Generalną Poczty wraz z całą strukturą organizacyjną. Do życia zaczęto powoływać także stacje pocztowe (w XVIII wieku było ich ok. 200), odpowiedniki dzisiejszych placówek, zaś transport przesyłek realizowali posłańcy konni i piesi, nazywani kursorami, bądź pocztylionami. Z czasem doręczyciele wyposażeni zostali w umundurowanie, odznaki oraz trąbki, zaś nad bezpieczeństwem przesyłek czuwała ówczesna policja. Dzięki zmianom wprowadzonym przez Stanisława Augusta poczta polska była jedną z lepiej zorganizowanych instytucji w Europie, z jej usług korzystały także państwa ościenne.
Przez kolejne lata poczta polska przeżywała swe upadki i wzloty, przechodziła kolejne przemiany i restrukturyzacje. Przełomowym wydarzeniem w historii poczty polskiej było rozpoczęcie procesu jej komercjalizacji i utworzenie w 1928r. przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon, a następnie wyłączenie ze Skarbu Państwa majątku niezbędnego do prowadzenia działalności pocztowej. Przedsiębiorstwo wyłączone zostało z obowiązku opłacania podatków, jednocześnie wszystkie instytucje państwowe zostały zobligowane do ponoszenia opłat za korzystanie z usług PPTiT.
Po wojnie, wraz z odbudową Polski ze zniszczeń, rozpoczął się również proces odbudowy sieci pocztowej. W 1991r. oddzielono usługi pocztowe od telekomunikacyjnych, w kolejnych latach poczta przechodziła dalszą transformację, by w 2009r. ostatecznie zostać przekształconą w spółkę akcyjną, w całości należącą do skarbu państwa.
Poczta Polska w czasach rewolucji cyfrowej
Współczesna poczta stara się sprostać oczekiwaniom społeczeństwa informacyjnego, regularnie uzupełniając swą ofertę o kolejne e-usługi. I choć można mieć zastrzeżenia do poczty za jej przestarzałe podejście do polityki obsługi klienta, kolejki w oczekiwaniu na odbiór listu, do którego listonosz pozostawił w skrzynce awizo, mimo, że przez cały dzień nie ruszaliśmy się z domu, to tak naprawdę, nie mamy alternatywy dla jej usług.
Jeśli chodzi o paczki i przesyłki gabarytowe, to podobne usługi świadczą firmy kurierskie, z którymi współpraca jest o wiele wygodniejsza niż z pocztowcami. Podobnie rynek przekazów pocztowych i płatności w okienku również zyskał konkurencję w postaci oferty banków komercyjnych i elektronicznych płatności online. Jednak w zakresie nadawania i odbierania przesyłek listowych poczta nie ma sobie równych – setki lat tradycji zrobiły swoje. Choć konkurenci próbują przejmować od poczty część klientów, to zbudowana przez lata infrastruktura, sieć placówek i obowiązujące procedury są trudne do doścignięcia. Wszyscy pamiętamy chyba wygraną kilka lat temu przez Inpost batalię z Pocztą Polską o dostarczanie listów sądowych. Efekt był taki, że urzędową korespondencję odbieraliśmy w kioskach z gazetami, osiedlowych sklepikach, czy trudnych do zlokalizowania punktach usługowych. Sytuacja była na tyle męcząca dla wszystkich adresatów, że mimo niechęci do poczty, społeczeństwo odetchnęło z ulgą, kiedy w kolejnym okresie to właśnie poczta znów stała się narodowym dostawcą pism sądowych.
Informatyka śledcza – salvum.online
Wydaje się również, że poczcie nie zagraża także postęp technologiczny. Jeszcze kilkanaście lat temu, kiedy internet dopiero zaczął docierać pod strzechy, na organizowanych corocznie szkoleniach pocztowców, zdarzało się usłyszeć żarty o rychłym wyparciu tradycyjnej korespondencji przez komunikację mailową. Choć na niektóre grupy szkolących się pracowników poczty padał strach o utratę posady, czas pokazał, że nic takiego się nie wydarzyło. Nie zapowiada się także, by jakieś zmiany miały nastąpić w ciągu najbliższych lat. Bowiem mimo wprowadzenia do tej pory szeregu usług elektronicznych kierowanych do społeczeństwa, typu epuap, czy zusowski pue, to nadal znaczna część korespondencji urzędowej przybiera postać oficjalnego listu w formie papierowej koperty z naklejonym znaczkiem. Także wiele instytucji użyteczności publicznej, czy kancelarii prawnych nadaje tradycyjne listy. Także, mimo wykorzystywania w relacjach biznesowych poczty mailowej, sprawy większej wagi załatwiane są właśnie drogą tradycyjną.
Październikowe święta poczty
18 października Dzień Poczty Polskiej oraz Dzień Listonosza
18 października to Dzień Poczty Polskiej i Listonosza. Data nie jest oczywiście przypadkowa, związana jest bowiem z powołaniem poczty w Polsce przez Zygmunta Augusta w dniu 18 października 1558 roku.
9 października Światowy Dzień Poczty i Znaczka Pocztowego
Nieco wcześniej, bo 9 października obchodzimy także Światowy Dzień Poczty i Znaczka Pocztowego – święto związane z powołaniem do życia Światowego Związku Pocztowego. Przez wiele stuleci międzynarodowa wymiana korespondencji regulowana była wewnętrznymi ustawodawstwami poszczególnych państw, bądź w drodze umów międzynarodowych. Z czasem takie regulacje okazały się niewystarczające, dlatego w dniu 15 września 1874r. w Bernie zwołano konferencję, w której wzięli udział przedstawiciele 22 państw, mającą na celu wprowadzenie pewnych reguł i standardów w zakresie przesyłek pocztowych. Po konferencji, w dniu 9 października 1874r. podpisany został Traktat Berneński, powołujący do życia związek oraz ustalający zasady współpracy międzynarodowej w zakresie usług pocztowych. Od 1948r. związek jest organizacją wyspecjalizowaną ONZ. W 1969r. podczas kongresu ŚZP w Tokio ustanowiono dzień 9 października Światowym Dniem Poczty i Znaczka Pocztowego.
Informatyka śledcza – salvum.online
9 października Międzynarodowy Dzień Pisania Listów
Także 9 października każdego roku rozpoczyna się Międzynarodowy Tydzień Pisania Listów, który początkowo stanowił przejaw walki o pokój, a w późniejszym okresie miał nieść uśmiech leżącym w szpitalach, ciężko chorym dzieciom. Wymiana korespondencji miała na celu oderwanie małych pacjentów od szpitalnej codzienności i wniesienie odrobiny radości do ich walki o zdrowie.
Poczta polska to instytucja z wielowiekową tradycją, jaką poszczycić się może niewiele jednostek w kraju. Od początku swego istnienia przeszła ogromną metamorfozę, nie straszne były jej kolejne wojny, czy zmiany ustrojowe. Przetrwała także rewolucję cyfrową, dostosowując swe usługi do potrzeb czasów, w których przyszło nam żyć.
