Uszkodzenia mechaniczne dysków to jedne z najczęstszych przyczyn utraty dostępu do danych. Powstają na skutek błędów ludzkich, ale także w efekcie samoistnych awarii nośników, a proces odzyskiwania danych jest o wiele bardziej złożony niż w przypadku zwykłego wykasowania danych. Ceny usług są zaś proporcjonalne do nakładu pracy i czasu niezbędnego do przywrócenia dostępu do danych.Przyczyny uszkodzeń mechanicznych
Wielu użytkownikom wydaje się, że jeśli dysk nie spadł na podłogę, to brak dostępu do danych nie może być spowodowany uszkodzeniem mechanicznym. A jednak! Jak szacują firmy zajmujące się odzyskiwaniem danych, udział usterek mechanicznych w całej puli nośników skierowanych do odzyskania danych wynosi ok. 50%. W tym 48 % usterek mechanicznych spowodowanych jest przez samych właścicieli sprzętów, pozostałe 52% przez samoistne awarie nośników oraz zdarzenia losowe, jak przepięcia w sieci, czy burze.
Dyski twarde są urządzeniami o dosyć złożonej budowie. Choć na pierwszy rzut oka to tylko trochę metalu i plastiku, to na płytce elektroniki zewnętrznej znajduje się wiele układów elektronicznych, które mogą ulec spaleniu w wyniku nieprawidłowego użytkowania sprzętu czy też na skutek zdarzeń losowych, jak błędne podłączenie dysku, awarie zasilania, czy przepięcia w sieci.
Elektronika zewnętrzna połączona jest z elementami elektronicznymi wewnątrz dysku oraz z całym układem mechanicznym mieszczącym się pod korpusem obudowy. Elementy mechaniczne dysku, na które składają się talerze, silnik oraz głowice, podczas pracy dysku są w ciągłym ruchu. Współczesne dyski wykonują 7200 obrotów na minutę, można wyobrazić sobie zatem z jaką prędkością obracają się talerze i ile ich wykonują w ciągu dnia pracy. Specyfika konstrukcji oraz pracy dysku sprawiają zatem, że nie trudno o uszkodzenie, które może skutkować brakiem dostępu do danych.
Wystarczy bowiem nieprawidłowe użytkowanie nośnika oraz brak dbałości o sprzęt, by utracić dostęp do danych. Szczególnie narażone są urządzenia przenośne, jak laptopy, czy dyski zewnętrzne. Czasami wystarczy lekko uderzyć dyskiem, by uszkodzić jego podzespoły wewnętrzne.
Najczęstszym uszkodzeniom ulegają głowice dysku, które zrywają się, przyklejają do talerzy, czy wręcz wbijają w ich powierzchnię. W obecnie używanych wieloterabajtowych dyskach, montowanych jest po kilka głowic, w zależności od ilości talerzy w dysku. Na każdą powierzchnię talerza przypada bowiem jedna głowica zapisu i odczytu informacji. Wszystkie głowice montowane są na ramionach, sprzężonych z silnikiem.
Wiele uszkodzeń powstaje na skutek poruszenia czy przenoszenia dysku lub komputera w trakcie pracy, a katastrofalny w skutkach jest upadek dysku w czasie kiedy jest on podłączony do zasilania i wszystkie jego elementy pracują. Efektem takiego zdarzenia zazwyczaj jest uszkodzenie talerzy, np. w postaci rysy pozostawionej przez przemieszczającą się głowicę. Szanse na odzyskanie danych w takim przypadku w dużej mierze uzależnione są od rozmiaru oraz usytuowana wyżłobienia, w wielu takich przypadkach możliwe jest odzyskanie tylko części danych, czasami zaś odzyskanie danych zupełnie nie jest możliwe. By proces był możliwy do zrealizowania musi cała powierzchnia talerzy musi być nieuszkodzona.
Objawy uszkodzenia mechanicznego
Objawy uszkodzeń mechanicznych są różne – czasami po prostu nie można włączyć komputera, mimo, że dzień wcześniej pracował bez zastrzeżeń i został poprawnie zamknięty. Bywa również i tak, że komputer spowalnia, pojawiają się problemy z kopiowaniem plików, czy część z nich się nie otwiera. Objawem usterki mechanicznej mogą być też niestandardowe odgłosy wydawane przez dysk, jak pukanie, stukanie, czy pisk. Bardzo często dźwięki towarzyszą pozostałym problemom przy korzystaniu z komputera.
Co powinien uczynić użytkownik, jeśli podejrzewa, że uszkodziła się mechanika dysku?
Z całą pewnością nie należy podejmować kolejnych prób uruchomienia dysku, każda próba włączenia dysku, z nadzieją, że uda się dostać do danych, zazwyczaj pogłębia tylko usterkę. Uszkodzone głowice przy każdej takiej próbie ulegają dalszej degradacji, a dziury na powierzchni talerzy zwiększają swój rozmiar.
Najlepszą rzeczą jaką właściciel może zrobić dla swojego dysku, jest odłączenie go od źródła zasilania i znalezienie renomowanej firmy, która odzyska dane.
Przebieg procesu odzyskiwania danych przy usterkach mechanicznych
Odzyskiwanie danych w przypadku dysków noszących znamiona usterek mechanicznych wymaga laboratoryjnych warunków pracy, użycia sprawnych podzespołów z dysków donorów oraz wiedzy i doświadczenia. Te ostatnie niezbędne są zarówno przy wykonywaniu czynności manualnych związanych z wymianą uszkodzonych elementów na nowe, jak również przy pracach związanych z uzyskiwaniem dostępu do danych oraz ich odbudową i obróbką logiczną. Dysk twardy po wymianie w nim uszkodzonych elementów nie nadaje się do dalszej pracy – dyski twarde są praktycznie nienaprawialne, odzyskane dane należy zatem skopiować na nowy nośnik.
Choć uszkodzenia mechaniczne to prawdziwi pogromcy danych, to na szczęście profesjonalne firmy data recovery potrafią przywracać dostęp do utraconych informacji w większości przypadków. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż usterki te należą do jednych z najcięższych, wybór wykonawcy powinien być przemyślany i trafny. Wiele podmiotów nie posiada bowiem odpowiednich umiejętności oraz sprzętu, niezbędnych do obsługi skomplikowanych przypadków. Często zdarza się, że serwis podejmując nieumiejętne próby przywrócenia dostępu do danych pogarsza tylko stan nośnika, co niejednokrotnie zamyka drogę do odzyskania danych.
