Współczesne samochody zbierają i przechowują ogromne ilości danych związanych zarówno z samym autem, jak ostatnie cele podróży, ulubione lokalizacje – czyli historię tego gdzie pojazd był, jak również z jego użytkownikiem, w tym listę kontaktów, rejestry połączeń, wiadomości sms, historię multimediów. Pozyskiwaniem oraz analizą tych informacji zajmuje się dyscyplina zwana car forensic.
CAR FORENSIC – COŚ WIĘCEJ NIŻ INFORMATYKA ŚLEDCZA
Informatyka śledcza już dawno przestała zajmować się dostarczaniem dowodów cyfrowych wyłącznie z oczywistych nośników danych, jak dyski twarde, karty flash, czy telefony komórkowe. Dziś coraz więcej urządzeń fabrycznie wyposażanych jest pamięci elektroniczne, na których zapisywane są różnorakie informacje i ślady, które mogą być pomocne w wyjaśnianiu wątpliwości w spornych sprawach, czy pozyskiwaniu dowodów czynów zabronionych. Z każdym rokiem informatyka śledcza staje się coraz bardziej rozległą dyscypliną, w której powoli zaczynają pojawiać się wąskie specjalizacje. Jedną z nich jest car forensic, zwany również vehicle forensic, czy crash forensic.
WSPÓŁCZESNE SAMOCHODY STEROWANE KOMPUTEROWO
Współczesne pojazdy wyposażone są w pamięci elektroniczne, na których zapisywane są przede wszystkim aplikacje sterujące pracą pojazdu. Dziś, w przeciwieństwie do samochodów sprzed kilku dekad, pracą samochodu steruje komputer – on odpowiada za uruchamianie wielu procesów oraz funkcjonalności danego modelu. Producenci prześcigają się w dostarczaniu kolejnych rozwiązań ułatwiających pracę kierowcy, ale jednocześnie sprawiających również, że użytkowanie danego auta jest wygodne, a przede wszystkim bezpieczne. To komputer uruchamia przecież mechanizmy typu ABS, czy poduszki powietrzne, które stanowią dziś standardowe wyposażenie wszystkich pojazdów. Niektórzy producenci w ramach opcji, oferują także dodatkowe nowoczesne rozwiązania jak asystent parkowania, umożliwiający zaparkowanie pojazdu praktycznie bez udziału człowieka, asystent pasa ruchu, czujnik deszczu, czy czujnik zmierzchu.
Być może już wkrótce, z uwagi na wysokie statystyki wypadków drogowych, konieczność instalowania niektórych funkcji zostanie narzucona przez prawo – Parlament Europejski domaga się wprowadzenia od 2021 roku dodatkowych obowiązkowych systemów bezpieczeństwa w nowych autach, produkowanych na terenie Unii Europejskiej, wśród których miałyby się znaleźć m.in.:
– asystent pasa ruchu, który informuje kierowcę o niezamierzonej zmianie toru jazdy, a także monitoruje tzw. martwe pole,
– system awaryjnego hamowania, który zmniejsza prędkość, bądź zatrzymuje auto w przypadku wystąpienia określonych okoliczności,
– system wykrywania kolizji, analizujący otoczenie i wykrywający możliwe zagrożenia
– system informowania o przekraczaniu dozwolonej prędkości,
– blokada alkoholowa, która uniemożliwi uruchomienie pojazdu, jeśli czujnik wykryje w nim określony poziom alkoholu w wydychanym powietrzu.
To oczywiście póki co plany, które mają również dosyć liczne grono przeciwników, bowiem obowiązkowe systemy dodatkowe automatycznie podniosą ceny nowych samochodów.
JAKIE INFORMACJE MOŻNA POZYSKAĆ W RAMACH CAR FORENSIC?
Niemniej jednak już dziś praktycznie każdy nowy samochód wyposażony jest w swoistą czarną skrzynkę, czyli cyfrową pamięć, na której zapisany jest system operacyjny sterujący pracą samochodu oraz jego poszczególnych funkcji i systemów. To na dysku twardym, bądź kości pamięci zainstalowanej w samochodzie zapisana jest nawigacja, w pamięci zapisują się także parametry każdej podróży, a więc trasa przejazdu, osiągane prędkości, wykorzystywane funkcje auta, czy uruchamiane automatycznie systemy. Analiza zawartości pamięci może pozwolić zatem na ustalenie, czy kierowca i pasażerowie mieli zapięte pasy, a także czy w czasie jazdy przekraczana była dozwolona prędkość. Informacje te mogą być niezwykle użyteczne w kilku aspektach – w sporach pomiędzy właścicielem auta, a ubezpieczycielem, odmawiającym wypłaty odszkodowania, a często także w uzyskiwaniu informacji przez organy ścigania na potrzeby spraw karnych. I choć jeszcze dziś car forensic nie jest może zbyt popularnym narzędziem ze względu na ograniczoną dostępność usług w tym zakresie, a co za tym idzie ich cenę, to zwiększa się świadomość użytkowników pojazdów, że informatyka śledcza daje im kolejne możliwości.
Jak podają firmy specjalizujące się w tego typu usługach, w ramach badania pojazdów możliwe jest uzyskanie informacji o niemal wszelkich parametrach pojazdu oraz jego użytkowania.
Przede wszystkim możliwe jest ustalenie czy dany pojazd użytkowany był we wskazanym czasie, a także czy pokonał wybraną trasę. Badanie potrafi określać, czy w danej chwili silnik pojazdu był włączony, czy wyłączony, może wykryć uruchomienie radia, a także zmianę stacji radiowej.
Samochodowe śledztwo pozwala na zweryfikowanie danych z nawigacji satelitarnej GPS (GPS forensic), czyli informacji o trasie i kierunku ruchu pojazdu, a także trasach wprowadzonych do systemu nawigacji przez użytkownika.
Poza tym w ramach kryminalistyki samochodowej można uzyskać dane o awariach pojazdu, informacje historyczne o błędach występujących w poszczególnych modułach pojazdu, a także wszelkie zmiany wprowadzane w wybranych obszarach systemu operującego autem (ECU forensic). Jeśli zatem w skradzionym aucie został zmieniony numer VIN, możliwe będzie uzyskanie informacji o pierwotnym numerze identyfikacyjnym pojazdu.
Badanie pojazdu dostarcza także wiedzy w ramach tzw. key forensic, tj. danych z kluczy pojazdu – Transponder Chip Forensics, a więc numer identyfikacji pojazdu (VIN), identyfikator transpondera, ile kluczy jest zakodowanych w pojeździe oraz który to klucz, ostatni odczyt z klucza, stan paliwa, czy dane pojazdu sparowane z ostatnim wpisem.
Z kolei analiza modułów poduszek powietrznych pozwala na pozyskiwanie informacji związanych z kolizjami i wypadkami drogowymi oraz odtwarzanie możliwych scenariuszy zdarzenia (Crash Data).
Jak wynika z informacji udostępnianych przez firmy specjalizujące się w usługach car forensic, pozyskiwanie informacji możliwe jest w odniesieniu do aut większości producentów nowoczesnych samochodów, jak BMW, Mercedes – Benz, Audi, Volvo, Seat, Skoda, Nissan, Toyota, Ford, czy VolksWagen.
Choć car forensic pozwala na dostarczanie i analizę danych elektronicznych, to różni się jednak od typowego śledztwa cyfrowego, bowiem prócz głębokiej wiedzy informatycznej, do realizacji procesu wymagane są także inne umiejętności, w tym z mechaniki i budowy pojazdów oraz fizyki. Biorąc jednak pod uwagę kierunek rozwoju rynku motoryzacyjnego i rokroczny wzrost ilości sprzedawanych nowych aut, zapotrzebowanie na specjalistów z zakresu kryminalistyki samochodowej będzie stale rosnąć.
